మనిషి

గూగులమ్మపదాలు నాలుగవ భాగం : **************** పని లేనిదే పాట పనికి పాటకు బీట బతుకు దెరువుల తేట ఓ గూగులమ్మా! కవిత రాసినవాడు కర్మకాండల నాడు కాళిదాసయినాడు ఓ గూగులమ్మా! పాలకుడు సిరిరాజు పాఠకుడు కరిరాజు మకరి ఈ కవిరాజు ఓ గూగులమ్మా! రెండు పదముల రాశి ద్విపద యగుటంజేసి నేను కవితా పిపాసి ఓ గూగులమ్మా! 'నిరంకుశ' కవి తోటి పాఠకజన 'మావటి' నిరంతరమూ పోటి ఓ గూగులమ్మా! తీవ్రముగ తలపోయ కవిత కుంకుడుగాయ ఆడించు తలకాయ ఓ గూగులమ్మా!

ఇద్దరూ అందంగా వున్నారు . మా ఆశాదీప్ కంటే బలంగా వున్నారు. ఉన్నట్టుండి గాలి వీచింది. కొమ్మలపైనుంచి నీటి చినుకులు టపటపా రాలాయి. వాళ్లిద్దరూ ఒకేసారి కెవ్వుమన్నారు. మామూలు కన్నా కొంచెం ఎక్కువ కెవ్వు అది. తరువాత బిగ్గరగా గిగిల్ గిగిల్ అని ఆంగ్లంలో నవ్వారు. ఆ నవ్వులో పలకరింపు కూడా కలిసి వుంది. చిన్న పలకరింపు తరువాత అడిగాం, సౌత్‌రిమ్ నుంచా ఎమొరీపీక్ నుంచా? అని. "ఎమొరీ నుంచి. మీరు రిమ్ముకా, పీక్‌కు వెళ్తున్నారా?" "ఎమొరీకే." "మీరేదైనా అడవి జీవాన్ని చూశారా?" అడిగారు. "దుప్పి తప్ప ఇంకేమీ కనబడలేదు. మీకేమైనా..?" "మాకూ అంతే. అంతకుమించి కనబడకపోవడమే మంచిదేమో. హిహీ." "హహ్హ, మాకూ ఇప్పుడే అర్థమౌతోంది మేము సరిగా సంసిద్ధం కాకుండా వచ్చామని." "జాగ్రత్తగా వెళ్లిరండి" "థాంక్యూ" ఇప్పటివరకూ దారిలో కనబడిన ప్రతివాళ్లూ "జాగ్రత్త" అనే మాటనే మాడుతున్నారు. క్షేమంగా వెళ్లిరండి అంటే సందేహించాల్సిన పని లేదు గానీ జాగ్రత్త అనేటప్పటికి మళ్లీమళ్లీ అనిపిస్తోంది - మనమేమైనా మూర్ఖంగా ముందుకుపోతున్నామా అని. ఇంకో సంగతేమిటంటే అందరూ ఎదురొచ్చేవాళ...

ఈ మారు పెద్దావిడ చెప్పింది - "వద్దు. వద్దు. నన్నడిగితే వద్దంటాను." చూశావా అన్నట్టుగా చూశారు మిత్రులిద్దరూ. పక్కకు పిలిచి చెప్పాను, ఇందాక ఆ పెద్దాయన ఏమన్నాడో. అంతలో ఆశాదీపం నాదగ్గరకొచ్చి "మనం మాత్రం వెళ్తున్నాం, ఏమంటావు", అన్నాడు. 'అదిరా మొనగాడు' అనిపించింది. నాకు చాలా సంతోషం కలిగింది. ఆ మాత్రం రిస్కున్న పని చేయడంలో వున్న మజా కోసమే నేను ఇంత దూరం రావడం. వెంటనే వాహనంలోకి వెళ్లి వీపుమూట ను సిద్ధం చేసుకుని బయల్దేరాం. నా అత్యుత్సాహాన్ని గమనించిన పితామహ అన్నాడు - "పంతం పట్టినట్టు అలాగే ముందుకు వెళ్ళకండి. వెనక్కి మళ్లవలసివస్తే వెనక్కు మళ్లండి. సరైన సమయంలో నిర్ణయం తీసుకోండి." అనే మాటలతో మనసు దోచాడు. ఈ మాటలు గుర్తుపెట్టుకొన్నాను. సరేనన్నాను. సాయంత్రం మూడున్నర-నాలుగు గంటలకల్లా మేము బయలుదేరుతున్న ప్రాంతానికి తిరిగి రావాలనీ, ఆలోగా ఇతర ప్రాంతాలను చూడటానికి వాళ్లిద్దరూ వాహనంలో వెళ్లి, మాకోసం తిరిగి రావాలనీ నిర్ణయం జరిగింది. 'కడసారిది వీడ్కోలు - కన్నీటితొ మా చేవ్రాలు' టైపులో మాకు ఒళ్లు జలదరించే వీడ్కోలు అందింది. మాది మూర్ఖత్వమా అని మళ్లీ ఒకసారి అనిపించిం...

ఆ కథలో ఒక రాజభక్తుడిని రాజద్రోహిగా పొరపాటుబడి శిక్ష విధిస్తారు ప్రభువులు. ఒక దబ్బనపు మొనపైన ఒక ఘడియ సేపు వెల్లకిలా పడుకోబెట్ట వలసిందిగా శిక్ష. అప్పుడు పక్కనే వున్న మంత్రి కలగజేసుకొని ప్రభువులతో - మహారాజా, ఈ రాజద్రోహిని ఒకటి కాదు పదివేల దబ్బనాల మీద పడుకోబెట్టాలి, అంటాడు తెలివిగా. రాజు అలాగే నంటాడు. పదివేల దబ్బనాలు నిలువుగా నాటించి వాటిపైన పడుకోబెట్టించి రక్షించుకొంటాడు. ఇందులోని సెన్సు, సైన్సు మీకు నేను ప్రత్యేకంగా చెప్పనవసరం లేదు. కనిపిస్తే భీష్మపితామహుణ్ణి అడగాలి ఈ ఛాయాచిత్రానికి 'కంపశయ్య' అనే పేరెలావుందో. ఆయన కూడా 'అచ్చు' ఇలాంటి దాని పైనే శయనించాడట కదా. ఆ సాయంత్రానికి ఛీసోస్ బేసిన్‌ చేరుకున్నాం. ఆరోజు పెద్దగా ఏమీ చెయ్యకుండానే సాయంత్రమైపోయిందని నాకు నిరాశగా అనిపించింది. అసలు ఉదయాన అందరూ తయారై తెమిలేటప్పటికే మధ్యాహ్నమైనట్లయింది. అయితే అక్కడొక అద్భుతమైన సూర్యాస్తమయాన్ని చూడబోతున్న సంగతి నాకు తెలియదు. ప్రకృతి ఛీసోస్ పర్వతాలతో ఒక చిత్రమైన కిటికీ లాంటి ఏర్పాటు చేసినట్లుంది. ఆ కిటికీలో నుండి సూర్యకిరణాలు ఏటవాలుగా ప్రసరిస్తూ ఒకో పర్వతాన్ని నిముషానికొక రంగులో వెలిగిస్తూ దాదా...

చీకటి పడుతుండగా గుర్తొచ్చింది ఆరోజు మధ్యాహ్నం మేమేమీ తినలేదని. కడుపులకు ఇంత ద్రోహం చేశామని తెలిశాక అందరం సామూహికంగా పశ్చాత్తాపం చెంది, మాంఛి గాఠ్ఠి భోజనం దట్టించాలనుకున్నాం. ముందుగా వేడివేడిగా ఒక సూపు తాగాం. మా వాహనమోహనపితామహగారు వెంటనే బండ్లోంచి టమోటాలు, ఉల్లిపాయలూ, మిరపకాయలూ తీసి గబగబా తరిగేసి, గడగడా వణుకుతూ గుమ్మడి వెంకటేశ్వరరావు గారి లాగా 'నాయినాహ్.. ఈ చలికి ఇక్కడే వుంటే..ఎంతోసేపు బతకన్నాయనాహ్, నే బోతున్నా..., నాయినాహ్' అంటూ బండెక్కాడు. హోరుమని గాలి. గ్యాస్‌ స్టవ్ వెలిగించి మిగతా ఇద్దరూ గాలి చొరకుండా అడ్డునిలువగా, నేను ఒక గిన్నెలో కాస్త మంచినూనె పోసి, పితామహా తరిగిన ముక్కలన్నీ ఒక్కసారిగా దాంట్లో పడేసి ఉప్పు వేసి చాలాసేపు ఉడికించి వేడివేడి టమోటాబజ్జీ చేశాను. అదేవూపులో టోటిల్లాలనబడే చపాతీలను వేడిచేస్తూండగా ఒక్కొక్కరూ ఐదైదు తినేశారు. చివరగా నేను. నాకోసం పితామహా వడ్డించాడు. వేడివేడి టోటిల్లాల్లోకి టమోటా బజ్జీని చూడగానే నాకు నోరూరింది. కానీ చాలా చల్లగా అయిపోయిందది. అంతే కాదు, తియ్యగా కూడా అయిపోయింది. ఏమయ్యా సంగతి అని ఆరాతీస్తే, మా యువరాజులుంగారు ఉప్పు డబ్బాలో చక్కెర దట్టించి తీ...

దాంతో వారి జీవితాలు దుర్భరమయ్యాయట. వాళ్లమ్మే వస్తువులను కొనడం చట్టరీత్యా నేరమని అమెరికా ప్రభుత్వం ప్రకటించడంతో సందర్శకులు చొరవగా కొనలేకపోతున్నారు. అయినా ఇప్పటికీ పెద్దగా నీళ్లు పారని కొన్నికొన్ని చోట్ల నడిచి నదిని దాటి వస్తుంటారు మెక్సికన్లు. వచ్చి అక్కడున్న సందర్శకులతో 'ధర్మం చేస్తే పుణ్యఁవొస్తది - కర్మ నశిస్తది బాబూ' అంటూ చేయిజాచి అడుగుతారు. రాగి తీగతో తయారు చేసిన తేలు, మండ్రగబ్బ, కుర్చీ, తాబేలు, పీత లాంటి బొమ్మలను ఇలాంటివాటిని సరిహద్దు ఈవల చెట్లకింద పెట్టి ఒక హుండీపెట్టి "తమ దయ-మా ప్రాప్తం" అనే భావం కలిగించేలాగ వాళ్లకొచ్చిన ఆంగ్లంలో ఏదో రాసిపెట్టి వెళ్లిపోతారు. నదికి ఆవలి ఒడ్డున ఒక మెక్సికో యువకుడు మోకాళ్లమీద కూర్చొని వెదురుటోపీ పెట్టుకొని ఆ టోపీపై ఒక చేయి పెట్టి కిందికి చూస్తూ నిలబడివున్నాడు. మేమక్కడున్నంత సేపూ వాడు కదలనే లేదు. అదే భంగిమలో వున్నాడు. దారిద్ర్యంలో మనిషి మనఃస్థితి ఎలా వుంటుందో నాకు కొంత తెలుసు. ఆ గ్రామస్తులను తలచుకుంటే మా సంగతులు చాలానే మనసుకొచ్చినాయ్. మా పల్లెల్లో బిడ్డలను సరిగా చదివించనూ లేక, చేసే సేద్యమూ గిట్టుబాటు కాక, ఈ ఎడారిలో చలికాలానికీ ఎండకా...